‘Het aantal separeerruimtes op Jeugdzorgpluslocaties is flink afgebouwd’, zo meldde Jeugdzorg Nederland onlangs bij de Tweede Kamer en in de media. In vier jaar tijd ging het totaal aantal ruimtes van 72 naar 27. Ook iHUB heeft hieraan bijgedragen. Op Antonius, Bergse Bos en Rijnhove zijn alle voormalige separeerruimtes inmiddels niet meer in gebruik en dusdanig verbouwd dat ze op een andere, positieve manier te gebruiken zijn.
En dat willen we als iHUB ook, want we hebben ons als organisatie, samen met andere jeugdzorgaanbieders gecommitteerd om het gedwongen afzonderen van jongeren zo min mogelijk in te zetten (convenant 2018). Naast het afbouwen van de separeerruimtes, zetten we in op het implementeren van veldnormen (zie ook dit rapport). Het doel van de veldnormen is om alle vrijheidsbeperkende maatregelen terug te dringen en jongeren ondersteunen bij hun hulpvraag zonder daarbij dwang te gebruiken. Als organisatie staan we volledig achter het afbouwen van de separeerruimtes en hebben wij de ambitie om in 2024 naar 0 separeerruimtes te gaan.
Beschermingsinstrument
Op locatie ’t Anker zijn nog 4 (van de voorheen 10) separeerruimtes in gebruik. Op dit moment worden deze ruimtes nog gebruikt om ongewenst gedrag (denk aan geweld, agressie) van jongeren af te zwakken of om direct gevaar van een individu te minimaliseren. Het is een ‘beschermingsinstrument’ dat medewerkers kunnen inzetten om veiligheid te waarborgen. In het verleden is gebleken dat het inzetten van de ruimtes niet altijd positief heeft gewerkt en ook als traumatisch is ervaren. Dat betreuren we als organisatie heel erg en we erkennen ook dat het beter kan. Het bespreekbaar maken van de impact van repressie op jongeren (bijvoorbeeld het inzetten van een separeerruimte en de gevolgen daarvan voor cliënten) helpt heel erg om de praktijksituatie te verbeteren. Dat is precies ook waar de veldnormen bij helpen: richtlijnen om jongeren te ondersteunen bij hun hulpvraag zonder dwang te gebruiken.
Ombouwen
In de praktijk zien we dat - met name op de locatie ’t Anker – soms nog een ruimte nodig is om jongeren tot rust te kunnen krijgen en/of gevaar voor zichzelf of anderen af te wenden. Met name omdat ’t Anker regelmatig als landelijk specialist fungeert. De jongeren die hier verblijven worden vaak vanuit andere JeugdzorgPlus aanbieders, GGZ aanbieders en forensische instellingen naar Harreveld doorverwezen. We staan als organisatie in de startblokken om deze ruimtes om te bouwen. We willen een aantal ruimtes verbouwen tot familiekamers, zodat het netwerk van een jongere de mogelijkheid heeft om fysiek dichtbij te zijn. De overige ruimtes willen we kindvriendelijk en prikkelarm inrichten. Deze ruimtes zullen worden ingericht met een touch screen zodat jongeren bijvoorbeeld muziek kunnen luisteren of films kunnen kijken. Verder krijgen de ruimtes een warme, huiselijke uitstraling. Jongeren kunnen er in de toekomst dan ook zelf voor kiezen om gebruik te maken van deze prikkelarme ruimtes. Alles in overleg met de hulpverleners die meedenken hoe het gebruik van de ruimte samen kan gaan met het versterken van relationele veiligheid. Daarnaast willen we de tralies en hekken weghalen om de locatie een kindvriendelijker uitstraling te geven.
De verbouwingsplannen zijn vorig jaar ingediend bij het Ministerie van VWS. Ze zijn inmiddels goedgekeurd. Wij willen de plannen zo snel mogelijk tot uitvoer brengen, maar hier zijn we afhankelijk van hoe snel de gemeentes (waar de gelden zijn ondergebracht) hier doorgang aan geven.