Een Kansband om geslotenheid te voorkomen? Kawthar (15) en Jade (17) reageren
07 april 2023 

Een Kansband om geslotenheid te voorkomen? Kawthar (15) en Jade (17) reageren

Begin maart won Jeroen Slootmans de Zorgverslimmer Award 2023, een prijs die aandacht geeft aan slimme ideeën en innovaties die de zorg structureel kunnen verbeteren. Slootmans won de award voor zijn uitvinding de ‘Kansband’, een armband met GPS-systeem voor jongeren die in de gesloten jeugdzorg dreigen terecht te komen. Goed idee of niet? Wij vroegen het aan Kawthar (15) en Jade (17), die op dit moment op Rijnhove verblijven. Wat vinden zij van de uitvinding?

Over de vraag wat hun eerste reactie is op de Kansband moeten de meiden even nadenken. Dan begint Jade: ‘Ergens denk ik dat het je meer vrijheid zou geven. Ik hou van mijn vrijheid. Maar ik herinner me dat ik een tijd geleden een nieuwe telefoon had en dat ik erachter kwam dat mijn vader een app erop had gezet waardoor hij kon volgen waar ik was. Daar moet ik nu gelijk aan denken. Dit had hij niet in overleg gedaan en dat voelde verkeerd. Jade benoemt een dubbel gevoel. ‘Dus aan de ene kant denk ik, het is fijn dat mensen weten waar ik ben, aan de andere kant is er ook dat stukje vertrouwen dat ik zou willen hebben.’

Live locatie
Kyra van de Geer, traject- en werkbegeleider op Rijnhove, zit ook bij het gesprek en brengt in: ‘Het voelt inderdaad een beetje verkeerd. We hebben hier de regel dat meiden na een bepaalde tijd onbegeleid op verlof mogen. Dan wil je er eigenlijk gewoon op vertrouwen dat ze terugkomen. Bij de Studio's (bedoeld als brug van gesloten jeugdzorg naar een plek in de samenleving, red.) werken we bijvoorbeeld zo dat jongeren op bepaalde tijdstippen hun live locatie moeten doorgeven. Het zou fijn zijn als zo’n Kansband af en toe een signaaltje zou kunnen geven zodat we weten waar de jongeren zijn. Ik vind ‘de hele dag door volgen’ toch wel heftig.’

Plan voor de toekomst
Zoals de naam al doet vermoeden, geeft de Kansband de jongere de kans om samen met zijn of haar familie, sociaal netwerk en hulpverlener(s) een plan voor de toekomst op te stellen. In dit actieplan worden afspraken vastgelegd, maar staat ook vermeld wie de jongere door middel van het trackingsysteem kunnen volgen. Het heeft een pedagogische insteek; jongeren hebben namelijk zelf de mogelijkheid om structuur in hun leven aan te brengen en te laten zien dat ze zich aan de afspraken kunnen houden. Daarnaast geeft het familie en hulpverleners inzicht in de ontwikkeling van de jongere en de mogelijkheid tot het geven van feedback. Het uiteindelijke doel is een gesloten plaatsing te voorkomen of te verkorten. En: jongeren worden niet de hele dag gevolgd.


Negatieve associatie
De uitleg klinkt mooi, maar Kawthar en Jade voelen ook een negatieve associatie: die met de enkelband. ‘Als ik een Kansband draag, zullen mensen denken dat ik een crimineel ben,’ aldus Kawthar. ‘Als ze zo’n band zien dan denken ze: deze persoon is gevaarlijk.’ Jade knikt instemmend. ‘Ja, het geeft wel een bepaald uiterlijk. Het zou fijn als er verschillende varianten zijn. Dan kun je zelf kiezen hoe erg het opvalt.’ We zoeken een plaatje op van de Kansband en het wordt duidelijk dat het ook om je pols gedragen kan worden. De meiden zien er enigszins gerustgesteld uit, maar concluderen ook: het lijkt nog steeds een enkelband. ‘Jongens zouden het stoer vinden,’ oppert Kawthar.

Goede afspraken
Kyra haakt daar op in. ‘Wil je jongeren die het stoer vinden wel zo’n band laten dragen? Of gaan ze dan juist dingen doen die ze niet mogen?’ Kawthar knikt instemmend: 'Je gaat ze dan zien op plekken waar je ze niet wil zien.’ Kyra licht toe dat volgens haar hier een nadeel van de Kansband in schuilt: ‘De jongeren zelf en het netwerk van de jongeren, zoals familie, gedragswetenschappers en hulpverleners, hebben allemaal een verschillend idee bij wat goede plekken zijn en wat niet. Want met welke contacten is een jongere ergens? Als je de locatie traceert, weet je alsnog niet met welke ‘mogelijk onwenselijke’ vrienden iemand omgaat. Daar zou je dan echt goede afspraken over moeten maken. Wie jongeren goede contacten vinden en wie wij goede contacten vinden verschilt vaak. Het zou meer daarover moeten gaan dan over de locatie.’

In de praktijk
Jade: ‘In het verleden dachten mensen vaak dat ik spoorloos was terwijl ik gewoon bij vrienden zat. Ik had dan helemaal niet door dat ze naar me op zoek waren. In zo’n situatie was het misschien handig geweest. Maar aan de andere kant vind ik het fijn om me af en toe te kunnen terugtrekken op een plek waarvan niemand weet dat ik er ben.’ Kyra reageert: ‘De vraag is of jongeren zelf doorhebben wanneer ze in een onveilige situatie zijn terechtgekomen. En dit bedoel ik in het algemeen; ik denk dat jongeren vaak niet doorhebben hoe gevaarlijk de situatie is. Wij hebben daar vaak een ander idee over dan de jongeren. We zouden daar meer het gesprek over moeten hebben. Maar ik vind ook dat je recht hebt op privacy. Het feit dat je de hele dag gevolgd wordt, gaat wel ver.'

Persoonlijke situatie
Is de Kansband een manier om minder gesloten jeugdzorg te creëren? Jade vindt dit een lastige vraag, er moeten immers alsnog genoeg bedden zijn. Ze legt uit dat ze op dit moment niet terug kan naar haar familie en dat ze – zelfs als ze een Kansband had – waarschijnlijk in de geslotenheid zou blijven. Het is dus afhankelijk van de persoonlijke situatie van de jongere. Kyra vult aan: ‘Het is goed dat er ontwikkelingen zijn en dat de geslotenheid zo onder de loep ligt. Gesloten jeugdzorg van nu is ook alweer heel anders dan twee jaar geleden. Ik vind het belangrijk dat er een plan is, meteen op het moment dat een jongere hier binnenkomt. Het moet duidelijk zijn waar je over drie maanden naartoe kan. Want waar doe je anders je best voor? ’

Vertrouwen terug
Tijdens het maken van het actieplan wordt er bepaald wie er via het GPS-systeem de jongere kunnen volgen. Dit zijn één of twee personen uit de familie of het sociale netwerk van de jongere. Mochten ze ooit de mogelijkheid hebben om een Kansband te dragen, door wie zouden ze dan gevolgd willen worden? ‘Mijn ouders,’ antwoordt Kawthar gelijk. ‘Zij zijn degenen die mijn vertrouwen terug willen, dus zij zouden me mogen volgen.’