Jongeren hebben recht op gelijke ontwikkelkansen in het onderwijs, of zij nu een extra ondersteuningsbehoefte hebben, of niet. Daar staan we voor binnen iHUB. En de komende jaren gaan we in iHUB-regio Onderwijs Noord met die ambitie aan de slag vanuit het project ‘Op weg naar inclusie: nieuwe keuzes, gelijke kansen’. Door een kwaliteitsslag te maken, zowel binnen onze eigen VSO-scholen als in de samenwerking met regulier onderwijs, bieden we leerlingen nieuwe keuzes en gelijke kansen.
Onze visie:
We dragen maximaal bij aan een inclusief onderwijssysteem, waarin alle jongeren toegang hebben tot dezelfde onderwijsomgeving, waar nodig met extra ondersteuning, zodat zij gelijke ontwikkelkansen en keuzes hebben, passend bij hun ontwikkelmogelijkheden en talenten.
Routekaart naar inclusief onderwijs in 2035
Het thema kansengelijkheid staat nationaal en internationaal hoog op de agenda. Inclusief onderwijs is de organisatievorm die kansengelijkheid mogelijk maakt. Vanuit het ministerie van OCW is een ‘Routekaart naar inclusief onderwijs in 2035’ ontwikkeld. Daarop staan de gewenste ontwikkelingen op school-, regionaal- en landelijk niveau weergegeven. We zien dat binnen de samenwerkingsverbanden ook steeds meer gekoerst wordt op samenwerkingen tussen VO en VSO. Landelijk lopen er pilots waarin intensief wordt samengewerkt en waarin verdergaande integratie wordt voorbereid.
Annegien Simis, projectleider:
“Kansengelijkheid gaat niet alleen over toegang geven tot de mogelijkheden van regulier onderwijs. Het gaat eerst over het erkennen van verschillen en over samen verantwoordelijkheid willen nemen om daar het onderwijs, in de klas, naar in te richten. Kansengelijkheid bevorderen in de context van inclusief onderwijs betekent dat iedereen dezelfde kansen en keuzes krijgt binnen eenzelfde onderwijsomgeving die is aangepast.”
Maximaal bijdragen aan inclusief onderwijssysteem
Vanuit het project ‘Op weg naar inclusie: nieuwe keuzes, gelijke kansen’ willen we maximaal bijdragen aan die ontwikkelingen. We zien in de praktijk dat jongeren die op onze scholen steengoed onderwijs en de beste begeleiding krijgen van bevlogen en kundige professionals, toch veel minder te kiezen hebben dan jongeren die naar regulier onderwijs gaan: denk aan schooltypen, reisafstanden, profielen en diploma’s. Dat moet anders kunnen en daar zijn we dan ook al een aantal jaar geleden in de vorm van pilots mee gestart: door meer samen te werken met scholen voor regulier onderwijs. We zien de doorstroom van leerlingen naar regulier onderwijs echter nog niet voldoende groeien en dat is ook een landelijke tendens. Daarom richten we ons met een regionale projectgroep op twee pijlers:
1. Een kwalitatief sterk en thuisnabij VSO-onderbouwtraject
Door onze onderbouw te versterken, zorgen we ervoor dat leerlingen op het gebied van kwalificatie, socialisatie en subjectificatie (de drieslag voor het onderwijs volgens Biesta, 2015*) nog beter toegerust zijn om in nieuwe contexten te leren en te functioneren. Samen met het primair onderwijs willen we leerlingen die ons onderbouwonderwijs nodig hebben eerder signaleren, zodat ze voldoende leertijd hebben bij instroom in klas 1 én niet pas na talloze faalervaringen bij ons binnenkomen. We doen pilots in het verlengen van de onderbouw, zodat ook via die weg meer ruimte komt voor opbrengsten. Daarnaast kijken we naar andere manieren om de effectieve leertijd te optimaliseren: bijvoorbeeld door evidence-based interventies en School Wide Positive Behavior Support in te zetten op de drie doeldomeinen kwalificatie, socialisatie en subjectificatie. We onderzoeken hoe we ons aanbod in de onderbouw of samen met regulier onderwijs kunnen verbreden, ten behoeve van thuisnabij onderwijs voor leerlingen in het VSO.
Arnoud Compaan, projectteamlid en docent Altra College Centrum:
“Als je werkt in een kleinschalige instelling kun je leerlingen niet altijd alle keuzes van het onderwijspalet bieden. Keuzes die wellicht beter bij hun vaardigheden zouden passen. Daarmee beperk je hen in hun onderwijs loopbaan. Mijn doel is altijd geweest de beste leeromgeving te creëren voor mijn leerlingen. Ik zie dit project dan ook als kans om dit nu onderbouwd en op een hoger niveau te doen.”
2. Intensiveren samenwerking met regulier onderwijs
Door intensiever samen te werken met reguliere VO-scholen, kunnen we passend onderwijs verder ontwikkelen en gezamenlijk vroegsignalering verbeteren. Deze pijler past ook bij wat het VO steeds meer van ons vraagt: denk mee over passend-onderwijsoplossingen, waarmee we leerlingen binnen het reguliere onderwijs hun diploma kunnen laten behalen. Onze expertise is en blijft nodig om de jongeren met extra ondersteuningsbehoeften gelijke kansen en keuzes, passend bij hun ontwikkelmogelijkheden en talenten, te kunnen bieden. En voor de groep leerlingen bij wie de verwachting is dat ze niet profiteren van doorstroom naar regulier onderwijs, blijft uiteraard bovenbouwonderwijs in het VSO beschikbaar.
Co-creatie en datagestuurd
Een projectteam met enthousiaste docenten, IB-ers en kwaliteitsmedewerkers is aan de slag gegaan met deze pijlers. Projectleider Annegien Simis: “We ontwikkelen vanuit co-creatie én op basis van data. We weten waar we op koersen, maar niet wat we allemaal tegenkomen onderweg. Dit is veel meer dan een systeemverandering. Het is in de eerste plaats een manier van anders willen kijken naar kansen voor jongeren. Wat kunnen we anders gaan organiseren zodat het onderwijs beter past voor iedereen? Als de basis inclusiever is, hoef je minder in aanpassingen en extra's voor individuen te denken. Het is inspirerend te merken dat professionals vanuit speciaal en regulier onderwijs daar samen werk van willen maken. En dat dat geen quick fix is, is duidelijk.”
Projectteamlid en docent Altra College Waterland, Anouk Stengewis:
“Tijd om elkaar te leren kennen in de samenwerking, is een belangrijke succesfactor. Wij begonnen drie jaar geleden met het eerste symbiosetraject; inmiddels zijn er meerdere scholen die belangstelling hebben voor nieuwe samenwerkingen. Zo biedt Altra College Waterland samen met drie reguliere VO-scholen symbiosetrajecten voor vmbo-basis en vmbo-kader aan. Daarmee krijgen onze leerlingen de kans op eenzelfde diploma, mét de begeleiding die voor hen nodig is om succesvol te kunnen zijn. Leerlingen daarbij mogen begeleiden, is iets wat mij dagelijks motiveert.”
Meer weten over inclusie? Het is deze week de Week van Inclusief Onderwijs. Een programma van webinars en meer informatie over inclusief onderwijs vind je op www.naarinclusieveronderwijs.nl.
*Biesta, G. (2015). Het prachtige risico van onderwijs. Uitgeverij Phronese.
Leestip: Eidhof, B. Janssens, M. en Ris, J. (2021). Wereldgericht onderwijzen. Biesta in de praktijk. NIVOZ.