'Wij staan pal achter die jongens"

Jasmijn Verhage begon negen jaar geleden bij De Nieuwe Kans. Sinds 1 april 2022 is ze directeur van De Nieuwe Kans én Bon Sjans, twee Rotterdamse interventies met een even succesvolle als eigenzinnige aanpak. Zij ondersteunen en begeleiden Rotterdamse jongens tussen de 18 – 27 jaar die zijn vastgelopen om hun leven weer op de rit te krijgen. En met succes. Jaarlijks stromen zo’n 115 van hen uit naar werk of zorg. Terwijl dit juist een uitdagende doelgroep is. Alle deelnemers bij De Nieuwe Kans en Bon Sjans hebben te maken met complexe multiproblematiek. Het zijn vaak jongens van de straat, dus streetwise. Maar ze zijn vastgelopen in het leven. Ze hebben geen werk of inkomen, zijn dak- of thuisloos, hebben psychologische problematiek of zijn in het criminele circuit terecht gekomen.

Jasmijn: 'Wij zijn in Nederland geneigd mensen af te rekenen op het gedrag wat ze op dit moment laten zien. Maar achter een overval, agressief gedrag of verslaving, zit vaak veel frustratie. We weten uit onderzoek dat verreweg de meeste jongvolwassenen met dit soort grote problemen een heel moeilijke voorgeschiedenis hebben zoals problemen op school, verwaarlozing of mishandeling. Dan moet je hen niet alleen afrekenen op die uiting van frustratie, maar verder kijken dan dat. Daarbij lopen deze jongeren ook nog eens vast in een ingewikkeld systeem van regels en instanties waardoor het extra lastig is om een beter bestaan op te bouwen. Als we niet willen dat deze groep van generatie op generatie tegen dezelfde problemen aanloopt, moeten we het anders organiseren en veel meer samenwerken. Het systeem van wet- en regelgeving is nog veel te veel opgeknipt. Om wat voorbeelden te noemen, voor uitkering bij het jongerenloket heb je een adres of postadres nodig. Dat maakt het voor iemand die dakloos is wel erg ingewikkeld om een stabiel bestaan op te bouwen, omdat dit vaak veel tijd in beslag neemt. En als een deelnemer zijn straf heeft uitgezeten en na het traject van De Nieuwe Kans of Bon Sjans aan de slag wil, wordt hij toch vaak als crimineel gezien en niet aangenomen. Dan is de verleiding om snel geld te verdienen en in de criminaliteit terecht te komen, ondanks de risico’s, wel heel groot.'

Waar lopen deze jongeren tegenaan in het systeem?
'De Nieuwe Kans doet veel meer dan de begeleidingstrajecten voor de jongens. Veel deelnemers van ons zijn onbekend en blijven bij veel instanties onder de radar. Wij zien hen wel. Daarom vraagt de gemeente Rotterdam ons niet alleen om deze jongens te helpen, maar ook te signaleren waar ze tegenaan lopen in het systeem. En we werken regelmatig mee aan onderzoek dat ons een beter beeld geeft. We hebben een methodiek en krijgen een heldere opdracht van de gemeente. De manier waarop De Nieuwe Kans en Bon Sjans gefinancierd worden, geeft ons binnen de methodiek en kaders de ruimte om ons werk flexibel en wendbaar vorm te geven. Zo kunnen we het beste aansluiten bij behoeften van onze deelnemers. Dit is belangrijk omdat we soms hemel en aarde moeten bewegen om iets voor elkaar te krijgen in het systeem voor onze deelnemers.'

Een nog veel grotere rugzak
Onderzoekers van het VU Medisch Centrum hebben 696 jongvolwassen mannen vijf jaar lang gevolgd. Uniek, want normaal haakt deze groep snel af. Het is de onderzoekers gelukt omdat zij goed contact met hen hebben gehouden. Uit dit onderzoek blijkt dat 65% van hen al op zeer jonge leeftijd bekend was bij de Raad voor de Kinderbescherming en een geschiedenis hebben van misbruik, armoede en verwaarlozing. Jasmijn vertelt: 'Deze jongens hebben dus vaak een verleden in de jeugdhulpverlening en dachten toen ze achttien werden: de mazzel, nu ben ik volwassen en ik ga het zelf doen. Maar er komt zoveel op hen af: een baan zoeken, een woonruimte zoeken, je zorgverzekering betalen. En omdat ze niet hebben geleerd hoe ze daarmee om moeten gaan, lopen ze na een paar jaar toch vast. En dan is hun rugzak nog veel groter. Dan hebben ze bijvoorbeeld schulden opgebouwd, geen gezond dag- nachtritme, zijn ze dakloos geworden of hebben ze vastgezeten.'

We staan allemaal pal achter de jongens
Het team bij De Nieuwe Kans bestaat uit een mix van ervaringsdeskundigen en medewerkers met een sociale opleiding, psychologen en gedragswetenschappers. 'Die combinatie werkt!' aldus Jasmijn. 'Met onze deelnemers heb je het echt allebei nodig. De ene collega werkt meer vanuit gevoel en ervaring, waar de ander meer de theorie en kennis gebruikt vanuit de opleiding. Al deze facetten dragen bij aan de gedragsverandering van de jongens. Juist door open te staan voor elkaar, zien we waar het accent in het traject van een deelnemer moet komen te liggen. Die mix werkt goed. En ondanks de verschillen, één eigenschap hebben we allemaal: we staan pal achter de jongens. We lopen allemaal een stap harder en denderen dwars door het systeem als dat moet. Zoals laatst voor een Braziliaanse jongen zonder paspoort. Hij had zoveel stress en sliep niet meer want het lukte maar niet om papieren te regelen. Wij bellen naar de ambassade, maar kwamen er ook niet doorheen. Dan stapt die hulpverlener in de auto en rijdt met hem naar de ambassade in Den Haag. Gaat bij de balie staan en zegt: "Ik blijf hier net zo lang tot het geregeld is." Als we een jongere het gevoel geven: deze hulpverlener doet écht iets voor mij, kunnen we aan de slag met de gedragsverandering die nodig is om op eigen benen te kunnen staan.'

We zeggen niet: je bent niet meer welkom maar gaan het gesprek aan
'Mensen vragen weleens: voel jij je niet onveilig? Maar in tegenstelling tot wat je zou verwachten als je naar hun verleden kijkt, zijn er nauwelijks incidenten. In acht jaar heb ik er maar twee of drie meegemaakt. Door ons klimaat is het juist veilig. Wij geven de jongeren vertrouwen, dat is de cultuur en wat we onze jongens willen meegeven. Vaak hebben ze in hun leven al veel teleurstellingen gehad en gehoord dat ze het nooit ver zullen schoppen. Dan moet je echt beginnen met het geven van vertrouwen als basis om vanuit te werken. Er ligt gevaarlijk gereedschap in de werkplaats en we koken iedere middag, dus liggen er messen in de keuken. We hebben weleens een jongen gehad die heel eerlijk vertelde dat zijn stiefvader twee pistolen thuis had. Een ander zou daar misschien een melding van maken, wij doen dat niet direct. Hij vertrouwt ons blijkbaar voldoende om het te vertellen. We gaan met hem het gesprek aan om de situatie te peilen en wegen alle opties zorgvuldig af om te kijken wat de beste stap is.'

'Veel van onze jongens hebben wat op hun kerfstok. Maar zoals ik al zei, we moeten kijken waar dit gedrag vandaan komt. En natuurlijk zonder iemand te veroordelen. Alles begint met het geven van vertrouwen en werken aan de connectie, om van daaruit verder te bouwen. Als iemand tussentijds een misstap begaat, zoals een paar weken niet komt opdagen, wegloopt uit een training, uitvalt tegen anderen of een overval pleegt, moet je je altijd bedenken waar iemand vandaan komt. Verandering bij onze deelnemers kost tijd, soms heel veel tijd. En gaat met vallen en opstaan, met goede dagen en slechte dagen, met tomeloze inzet of naïeve acties. Als het goed gaat, zeggen we dat. En als het niet goed gaat ook. Maar we zullen nooit zeggen: je bent hier niet meer welkom. We sturen weleens iemand weg maar nooit voor altijd. Iemand mag altijd na drie maanden terugkomen. Wanneer er tegenslag is, geven we niet op maar gaan juist het gesprek aan om de schade te herstellen en hem de nieuwe kans te geven.'

Uiteindelijk directeur geworden
Inmiddels werkt Jasmijn al negen jaar bij De Nieuwe Kans. Waarom past het werk haar zo goed? Jasmijn: 'Ik heb compassie met deze ingewikkelde groep. Ik denk dat dat komt doordat ik opgroeide met een drugsverslaafde broer die lijdt aan schizofrenie. En daarbij past de aanpak goed bij me. Ik werkte al een aantal jaar als teamleider en heb een duidelijke visie over hoe onze aanpak er over een paar jaar uit moet zien. Toch dacht ik toen de oude directeur wegging: hell no. Waarom ik uiteindelijk toch directeur ben geworden? Toen ik mijn zoontje hoorde zeggen: "ik kan later nooit directeur worden" dacht ik: oeh, dat gevoel zit ook wel een beetje in mij. Toen besloot ik: ik ga het wel doen.'

Mijn ultieme droom
'Sinds begin 2021 zijn we officieel onderdeel van iHUB. En dat is natuurlijk even wennen want we zijn veel vrijheid gewend. Maar het biedt juist inhoudelijk ook veel kansen, bijvoorbeeld bij het zorgen voor een soepele overgang van hulp aan jongvolwassenen na hun achttiende jaar in Rotterdam. En nu zie ik jongens die een gezin beginnen en kan ik niets met die vriendin en de baby. Het lijkt me mooi als we in de toekomst meer samen kunnen optrekken. Mijn ultieme droom gaat nog veel verder. Ik wil San Patrignano naar Nederland halen. Dat is een gemeenschap in Italië waar mensen met een zware verslaving werken aan hun herstel. In het programma staat werk centraal. Zij hebben alles in huis: woningen, scholen, begeleiding en medische zorg. Een ultieme vorm van samenwerking. Dat wil ik ook. Bon Sjans kun je zien als een Nederlandse voorloper van San Patrignano. Dus we zijn op de goede weg qua samenwerking. Die jongeren zijn Rotterdam, wij ook. Wij zijn allemaal Rotterdam!'

Ontstaan en ontwikkeling
Het begon in 2007 met De Nieuwe Kans als een reboundvoorziening om voortijdig schoolverlaters in Rotterdam te begeleiden naar werk. Inmiddels is de aanpak doorontwikkeld voor een bredere doelgroep Rotterdamse jongvolwassen mannen die door complexe problemen hun plek in de maatschappij krijgen door hen naar school, werk of zorg te begeleiden. Afgelopen jaren is De Nieuwe Kans uitgebreid met Bon Sjans waar de jongens in een laagdrempelige en kleinschalige setting in de praktijk bezig zijn met bijvoorbeeld houtbewerking en daarnaast maatschappelijk werk, praktische training gericht op gedragsverandering en coaching krijgen.

Sinds 2021 neemt De Nieuwe Kans deel aan START. Dit is een traject voor jongvolwassenen die bij het jongerenloket aankloppen voor een uitkering. Het is een samenwerking van de gemeente Rotterdam, de wijkteams en Sagenn, een organisatie die mensen ondersteunt bij het leren van de taal en het vinden van werk of opleiding. In START wordt de zoekperiode van vier weken anders ingevuld. Waar zij normaal zelfstandig moeten solliciteren, volgen zij een programma met workshops, voeren gesprekken en krijgen diagnostiek. Hieruit volgt een profiel met conclusies en aanbevelingen voor een goede volgende stap.

Dit interview verscheen eerder in het HUB! Magazine. Klik hier om het volledige magazine te bekijken en meer mooie interviews en verhalen te lezen.