Of kinderen zich positief ontwikkelen en veilig opgroeien, hangt voor een belangrijk deel samen met hun gezin. Het gezin is de basis van waaruit het kind zich ontwikkelt. Helaas wordt problematiek bij kinderen vaak nog te eenzijdig behandeld, terwijl de oorzaken vaak in de samenhang tussen het gezin en de omgeving liggen. Dit geldt zeker voor gezinnen waarbij meervoudige en complexe problemen spelen die veel stress veroorzaken. Onze integrale teams richten zich vanuit multideskundigheid op deze meerdere levensgebieden. Zij werken volgens de veelbelovende werkwijze FamilieKracht.
Binnen het hulpverleningsaanbod in Nederland zien we deze gezinnen vaak op verschillende plekken terugkomen. Het kan bijvoorbeeld beginnen met een leerkracht op de basisschool die merkt dat het kind zich moeilijk kan concentreren, slecht luistert of zich erg in zichzelf terugtrekt. Er kan al een jeugdbeschermer bij het gezin betrokken zijn omdat er zorgen zijn over de veiligheid van de kinderen. Wanneer er echt grote zorgen zijn over de ontwikkeling van de kinderen kan er ook een uithuisplaatsing dreigen. Juist bij meervoudige en complexe problematiek liggen er binnen de hulpverlening risico’s op de loer. Zo kan het zijn dat de gezinnen niet de juiste hulp krijgen omdat ze niet precies binnen de indicaties van het aanbod passen. Deze gezinnen gaan dan van organisatie naar organisatie zonder dat de hulp effectief is. Het komt ook voor dat er veel verschillende hulpverleners betrokken zijn die zich ieder met een deel van de problematiek bezighouden. Dat stelt hoge eisen aan onderlinge informatie-uitwisseling en afstemming. Wanneer dat onvoldoende gebeurt, valt een gezin al snel tussen wal en schip. De werkwijze FamilieKracht is in ontwikkeling om voor deze specifieke gezinnen een passend antwoord te bieden.
FamilieKracht is een intensieve, veelbelovende werkwijze voor gezinnen met kinderen in de leeftijd van 0 tot 23 jaar in een multistress-situatie, waarbij sprake is van (een vermoeden van) ggz-problematiek en een vastgelopen thuissituatie door maatschappelijke problemen. Het hoofddoel van FamilieKracht is dat de jeugdige zich binnen het gezin weer veilig en gezond kan ontwikkelen. Dat wordt bereikt door in te zetten op het versterken van de veerkracht van alle gezinsleden en met het aanleren van een effectieve stresshantering. De gezinsleden krijgen handvatten om met stress en met emoties over allerlei onderwerpen om te gaan. Ook wordt het netwerk rondom het gezin actief ingezet. Het gezin leert daarbij hoe zij zelf steunbronnen kunnen aanboren.
Stop overdracht complexe problematiek
Een groot deel van de jeugdigen die bij iHUB worden aangemeld, komt uit gezinnen waar veel aan de hand is. Ouders hebben bijvoorbeeld stress door oplopende schulden of huisvestingsproblemen. Er kan sprake zijn van huiselijk geweld in het gezin, relatieproblemen of ouders die kampen met psychische problematiek. Ook kan er een verstoorde ouder-kindrelatie zijn. Al deze problemen hangen binnen het gezin vaak met elkaar samen. Het is daardoor niet makkelijk om oorzaak en gevolg te onderscheiden. We noemen deze samenhang daarom ook wel multistressproblematiek. Dit betekent dat er op meerdere levensgebieden tegelijkertijd complexe omstandigheden spelen waardoor jeugdigen zich binnen het gezin niet goed kunnen ontwikkelen. Vaak zien we ook dat de problematiek binnen het gezin overgaat van de ene op de andere generatie, dus dat er sprake is van intergenerationele overdracht.
Oog voor meerdere levensgebieden
Onderzoek laat zien dat hulp aan gezinnen waarbij multistressproblematiek speelt, effectiever is wanneer er oog is voor al die levensgebieden waar gezinnen hulp bij willen en nodig hebben. En dan het liefst vanuit één organisatie die erbij blijft, ook wanneer het moeilijk wordt. Dat kun je alleen bereiken wanneer je integraal samenwerkt, afgestemd op de behoefte van het gezin. Een integrale samenwerking houdt in dat zowel hulp wordt geboden voor de volwassen ouder, als voor het kind en zowel bij huisvestiging als bij schulden. Niet de afzonderlijke hulpverlener en het aanbod staan centraal, maar juist datgene wat het gezin en het netwerk rondom het gezin nodig heeft. Elk gezin waarbij sprake is van multistressproblematiek vraagt om maatwerk.
Ieder FamilieKracht-traject kent vier fases:
1. de startfase (indiceren, contactleggen, stress verminderen en veiligheid borgen)
2. de analysefase (in kaart brengen problemen en krachten)
3. de uitvoeringsfase (inzetten behandelingen)
4. de afrondingsfase (afsluiting traject)
FamilieKracht-team voorkomt versnippering
Vanuit een scherp oog voor al die levensgebieden zijn we bij iHUB in 2019 gestart met integrale teams die zich vanuit multideskundigheid op deze meerdere levensgebieden richten. De ervaringen binnen deze teams en de wetenschappelijke onderbouwing vormen de basis van de multidisciplinaire aanpak die zich in rap tempo bewijst. In ieder FamilieKracht-team werken jeugdhulp, specialistische ggz, volwassen ggz, zorg voor mensen met een licht verstandelijke beperking, onderwijs en het maatschappelijke domein nauw met elkaar samen. Ieder team bestaat uit een kinder- en jeugdpsychiater, (GZ-) psychologen, gezinscoaches, een systeemtherapeut, een jongerencoach, een maatschappelijk werker en een ouder-kind-therapeut. De werkwijze voorkomt dat de hulp versnipperd raakt. Het voorkomt ook dat problemen zich opstapelen en uiteindelijk worden doorgeschoven naar zwaardere hulp.
Het gezin en hun netwerk aan zet
Gezinnen met problemen op meerdere levensgebieden ervaren geen grip meer en raken vaak geïsoleerd van hun omgeving. Vanaf de start is het FamilieKracht-team erop gericht om de kracht van het gezin en het netwerk aan te boren en verbindingen te versterken. Zo ervaren het gezin en het netwerk eromheen eigen regie bij het creëren van oplossingen.
Flexibele inzet mogelijk
De integrale analyse aan het begin van de hulpverlening maakt het mogelijk om de hulp vanuit het FamilieKacht-team flexibel in te zetten. Ook is een combinatie van hulp mogelijk. Juist omdat FamilieKracht geen strak protocol is maar een beschreven werkwijze, is het flexibel inzetbaar in verschillende regio’s en verschillende omgevingen. Dat maakt dat FamilieKracht in de regio Amsterdam weer net een andere verschijningsvorm heeft dan bijvoorbeeld in de regio Haaglanden. Binnen iHUB zien we deze diversiteit als een kracht.
FamilieKracht als basis voor toekomstige hulpverlening
Drie jaar na de start van FamilieKracht is de werkwijze op verschillende plekken binnen onze organisatie ingezet en doorontwikkeld samen met partners in het werkveld. Hieraan gekoppeld doen we regelmatig (actie)onderzoek. Het is overduidelijk dat deze integrale manier van werken voor een groot deel van onze doelgroep de basis voor hulpverlening kan zijn. Intensieve vormen van onderwijs en zorg, zoals bijvoorbeeld een gezinsopname, JeugdzorgPlus en School2Care, hebben de meeste kans van slagen als we dit borgen in ambulante integrale familiezorg. Deze ambulante familiezorg wordt dan nog meer dan nu al het geval is, de rode draad in een hulpverleningstraject voor gezinnen met meervoudige en complexe problemen. Het integrale en ambulante werken ondersteunt daarmee de beweging naar zo thuis mogelijk, familie- en netwerkgerichte jeugdhulp.
Factsheet
Download de factsheet 'Eerste ervaringen met FamilieKracht'
Folder voor ouders
Download de folder voor ouders 'Familiehulp voor ouders en kinderen'